بررسی واکنش ارقام و لاینهای پیشرفته گندم دیم نسبت به بیماری زنگ زرد (puccinia striiformis f. sp. tritici) در مرحله گیاهچه

به منظور بررسی واکنش 200 رقم و لاین پیشرفته گندم دیم در مرحله گیاهچه نسبت به بیماری زنگ زرد (puccinia striiformis f. sp. tritici)، بذرهای هر کدام از ارقام و لاینهای آزمایشی در گلدانهای محتوی خاک معمولی در گلخانه کاشته شده و گیاهچه ها در مرحله برگ اول با اسپورهای قارچ عامل بیماری (نژاد 134e134a+ جمع آوری شده از کرج و نژاد 134e142a+ جمع آوری شده از مراغه) مایه زنی شدند. گیاهچه ها بعد از مایه زنی به مدت 48 ساعت در شرایط مرطوب و سرد (°c 10) در تاریکی قرار داده شده و سپس به گلخانه با دمای °c 15 در روز (16 ساعت) و °c 10 در شب (8 ساعت) منتقل شدند. بعد از گذشت 17-15 روز از زمان مایه زنی، یادداشت برداری از واکنش مواد آزمایشی با استفاده از روش مک نیل و همکاران (1971) انجام شد. نتایج نشان داد که 49% از ژنوتیپهای مورد آزمایش در برابر نژاد 134e134a+ دارای تیپ آلودگی 9-7، 39% دارای تیپ آلودگی 2- 0، و 7% دیگر دارای تیپ آلودگی 6-3 میباشند. در برابر نژاد 134e142a+، 55% ژنوتیپها تیپ آلودگی 9-7، 30% تیپ آلودگی 2- 0، و 9% تیپ آلودگی 6-3 نشان دادند. همچنین 5/41% از مواد آزمایشی در برابر هر دو نژاد فوق الذکر تیپ آلودگی حساسیت (9-7)، 5/24% تیپ آلودگی 2- 0 و 1% دیگر تیپ آلودگی 6-3 داشتند. درصد بالای ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده واکنش 9-7 در برابر دو نژاد فوق الذکر نشان دهنده این است که در اکثر ارقام و لاینهای مورد آزمایش ژن مقاومت گیاهچه ای وجود نداشته و یا اینکه فقط دارای ژن یا ژنهایی هستند که نژادهای مورد استفاده در این بررسی برای همه آنها دارای ویرولانس میباشند (yr2، yr6، yr7، yr9، yra، و yrnd). ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده تیپهای آلودگی مقاوم حداقل یک ژن مقاومت گیاهچه ای دارند که نژادهای مورد استفاده در این تحقیق فاقد ویرولانس برای آن میباشند. این ژنوتیپها همچنین ممکن است یک یا چند تا از ژنهایی را نیز که دو نژاد فوق الذکر برای آنها ویرولانس دارند به همراه داشته باشند. با توجه به نتایج بدست آمده در این بررسی، توصیه کشت ارقام پیشرفته دارای مقاومت گیاهچه ای در مناطقی که نژادهای مورد مطالعه یا مشابه شایع هستند مقدور خواهد بود. ضمن اینکه امکان بروز مقاومت گیاه کامل در شرایط مزرعه ای در ارقامی که تحت شرایط گلخانه ای حساسیت نشان دادند نیز منتفی نیست.